อธิบายเพิ่ม เติมความรู้
การพูด
การพูดเป็นการสื่อสารที่มีความสําคัญ และเกี่ยวข้องกับชีวิตประจําวัน ของทุกคน แต่ละคนสามารถพัฒนาการพูดให้ดีขึ้นได้ ถ้าได้ฝึกฝนตาม หลักเกณฑ์และวิธีการที่ถูกต้อง
ประเภทของการพูด
การพูดแบ่งเป็นประเภทใหญ่ ๆ ได้ ๒ ประเภท ดังนี้
๑) การพูดอย่างไม่เป็นทางการ เช่น การพูดคุยสนทนากับญาติ พี่น้อง การแลกเปลี่ยนความคิดเห็น และการวิพากษ์วิจารณ์ในหมู่เพื่อน ฯลฯ
๒) การพูดอย่างเป็นทางการ เช่น การอภิปราย การบรรยาย การพูดสุนทรพจน์ ฯลฯ เป็นการพูดในที่ประชุมชนตามโอกาสต่าง ๆ ซึ่งมีแบบแผน และผู้พูดต้องเตรียมการพูด
หลักการพูดโดยทั่วไป
การพูดทุกประเภท ผู้พูดควรคํานึงถึงหลักเกณฑ์การพูดในเรื่องต่าง ๆ ดังนี้
๑) พูดออกเสียงคําให้ถูกต้องชัดเจน เช่น คําที่ใช้ ร ล คําควบกล้ํา พูดคําครบทุกพยางค์ และไม่พูดอักษรย่อที่ผู้ฟังอาจไม่เข้าใจ
ตัวอย่าง
แม่รู้สึกเครียดเมื่อทราบความจริง (เครียด ไม่พูดว่า เคียด)
เงินของแผ่นดิน ต้องกลับคืนสู่แผ่นดิน (กลับ ไม่พูดว่า กับ)
กว่าแผ่นดินจะกลบหน้า (กว่า ไม่พูดว่า ฟ่า, กลบ ไม่พูดว่า กบ)
ฉันขออนุญาตแม่ไปเที่ยวต่างจังหวัด (คํา ขออนุญาต ไม่พูดว่า ขอยาด)
เรื่องนี้คุณแม่กรุณาอย่าห่วง (คํา อย่าห่วง ไม่พูดว่า ยอหอ)
๒) พูดให้เหมาะกับกาลเทศะและบุคคล ผู้พูดต้องพิจารณาว่า เรื่อง ที่พูดนั้นจะพูดกับใคร ที่ใด โอกาสใด ควรเลือกใช้คําพูดให้เหมาะสม
ตัวอย่าง
สายใจไปออกลูกที่โรงพยาบาล (พูดกับเพื่อนสนิท)
สายใจไปคลอดลูกที่โรงพยาบาล (พูดกับเพื่อนหรือบุคคลอื่น)
สายใจไปคลอดบุตรที่โรงพยาบาล (พูดอย่างเป็นทางการ)
เกดไม่สบาย จึงไม่กินข้าว (พูดกับเพื่อนสนิท)
การะเกดไม่สบาย จึงไม่รับประทานอาหาร (พูดอย่างเป็นทางการ)
ท่านเจ้าอาวาสอาพาธ จึงไม่ฉันอาหาร (คําศัพท์ใช้กับพระสงฆ์)
พระองค์ทรงพระประชวร จึงไม่เสวยพระกระยาหาร (ราชาศัพท์ใช้กับพระมหากษัตริย์)
๓) ลําดับความคิดในการพูด ผู้พูดต้องรู้จักลําดับความคิดและขั้นตอนของเรื่องที่จะพูด โดยจัดเรียงเนื้อหาหรือข้อความตามลําดับความสําคัญ และ ควรเน้นความสําคัญในตอนที่จะเร้าความสนใจผู้ฟัง เช่น การพูดเกี่ยวกับข่าวหรือเหตุการณ์ ควรจัดลําดับความคิดและขั้นตอน ของเรื่องที่จะพูด เช่น เกิดเหตุการณ์อะไร (ใคร ทําอะไร) เกิดที่ให้น เกิดเมื่อใด เกิดอย่างไร เกิดเพราะเหตุใด มีความคิดเห็นเกี่ยวกับเรื่องนี้อย่างไร ฯลฯ
การพูดเกี่ยวกับชีวประวัติ ควรจัดลําดับความคิดและขั้นตอนของเรื่อง ที่จะพูด เช่น ที่มา (บรรพบุรุษ ที่เกิด ชีวิตปฐมวัย ครอบครัว) การศึกษา ลักษณะนิสัย การประกอบอาชีพ ผลงาน ชีวิตบั้นปลาย ฯลฯ
ความสําเร็จในการพูด
ความสําเร็จในการพูดตามโอกาสต่างๆ ผู้พูดควรคํานึงถึงข้อปฏิบัติ ดังนี้
๑) มีเนื้อหาสาระน่าสนใจ เสนอสาระการพูดให้กระจ่างชัดในมุมมอง แปลกใหม่ มีรายละเอียดและข้อมูลที่ได้ศึกษาค้นคว้ามาอย่างแท้จริง จัดลําดับ เรื่องได้ดี ไม่สับสน
๒) มีวาทศิลป์ รู้จักเลือกสรรคํามาใช้ได้อย่างเหมาะสม สื่อความหมาย ชัดเจน ตรงประเด็น มีสํานวนโวหารเหมาะสมกับเรื่อง
๓) มีความจริงใจต่อผู้ฟัง แสดงให้เห็นว่า สิ่งที่พูดเป็นประโยชน์ต่อผู้ฟัง สร้างสรรค์ต่อส่วนรวม นําไปสู่ความสําเร็จ และเป็นจริง สามารถตรวจสอบได้
ข้อปฏิบัติและมารยาทในการพูด
