การพูดโต้วาที
การพูดโต้วาที่เป็นการใช้คําพูดโต้ตอบของบุคคล ๒ ฝ่าย ที่ต้องใช้คารมประกอบเหตุผล เพื่อหักล้างเหตุผลของอีกฝ่ายหนึ่ง และพยายามใช้คําพูด โน้มน้าวจิตใจของผู้ฟังให้มีความคิดคล้อยตาม และสนับสนุนเหตุผลของตน สอบการโต้วาที่เป็นการแข่งขัน มีการตัดสินแพ้ชนะตามหลักเกณฑ์ที่กำหนด
ส่วนประกอบที่สําคัญของการโต้วาที่มีดังนี้
๑) หัวข้อในการโต้วาที เรียกว่า ญัตติ การตั้งญัตตินั้น ต้องเลือกให้ เหมาะสมเป็นหัวข้อสั้น ๆ และเป็นเรื่องสร้างเสริมสติปัญญา เช่น อยู่ในป่าดีกว่า อยู่ในเมือง เรียนในประเทศดีกว่าเรียนต่างประเทศ ฯลฯ
๒) คณะโต้วาที ประกอบด้วยประธานการโต้วาที่ ๑ คน ฝ่ายค้านและ ฝ่ายเสนอ แต่ละฝ่ายจะมีหัวหน้า ๑ คน มีผู้สนับสนุน ๓-๔ คน
๓) กรรมการ ประกอบด้วยกรรมการตัดสินอย่างน้อย ๓-๕ คน และกรรมการจับเวลาอีก ๒ คน
๔) การจัดที่นั่งต้องจัดให้ผู้ฟังและผู้เกี่ยวข้องทุกคนมองเห็นกันอย่างทั่วถึง
๕) การกําหนดเวลาพูดของแต่ละคนควรจัดให้เหมาะสม เช่น
ประธานการโต้วาที่กล่าวเปิดการโต้วาที ระบุญัตติ และแนะนํา ทั้งสองฝ่าย ใช้เวลาประมาณ ๕-๑๐ นาที กล่าวสรุปผลการตัดสินประมาณ ๕ นาที
หัวหน้าแต่ละฝ่ายพูดเสนอหรือค้าน ฝ่ายละ ๕-๑๐ นาที และกล่าว สรุปประมาณ ๕ นาที
ผู้สนับสนุนแต่ละคนพูดประมาณ ๕ นาที